"Naha Leres Musik Teh Haram?" Oleh : Fajri Malik Ibrahim

"Naha Leres Musik Teh Haram?"
Oleh : Fajri Malik Ibrahim

Umumna urang Endonesia mikaresep kana musik, Dalah urang sunda oge ampir 100% raresepeun kana musik. Kalebet ana sorangan oge resep kana musik.. tapi aya sawarehna jalmi anu ngaharamkeun kana musik, alesan pangna aranjeuna ngaharamkeun kana musik teh dumasar kana dalil-dalil dina Al-qur'an, diantawis dalil dina Al-qur'an anu ku maranehna dianggap ngaharamkeun musik teh nyaeta  :

1. Surat Lukman Ayat ka 6 :

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ
Hartosna : sareng diantawis jalmi-jalmi aya anu ngagunakeun cariosan anu teu aya guna-na, pikeun nyasarkeun manusa tina jalan Allah bari henteu jeung elmu, sareng ngajantenkeun jalan Allah pikeun guguyonan, aranjeuna baris meunang siksaan anu hina.

Nalika nafsirkeun ayat diluhur sahabat Ibnu Mas'ud Sasauran kieu : "Demi Allah anu dimaksud لَهْوَ الْحَدِيثِ  dina qur'an surat lukman ayat 6 teh nyaeta musik !".

* Bantahan Kana Tafsiran Anu Ngaharamkeun Musik :
Memang leres pisan anu dimaksad لَهْوَ الْحَدِيثِ  dina surat lukman ayat ka 6 teh nyaeta musik, tapi sanes hartosna sadaya musik Hukumna Haram, Musik tiasa janten haram upami akibat tina musikna janten nyababkeun kakafiran, tatapina upami akitab tina musik henteu janten nyababkeun kakafiran maka hukum musik teh nyaeta Mubah / Teu Sawios-wios.
Dalah dina tafsir ibnu jarir thobbari mah diterangkeun kasaklekan riwayat ibnu wahab, anjeuna sasauran : Ibnu Zaid nyaurkeun yen surat lukman ayat ka 6 teh sanes nuduhkeun kana musik tapi nuduhkeun ka jalmi-jalmi kafir. [Mangga tingali dina kitab Tafsir Ath Thobari] 
Dina kitab tafsir Ibnu Athiyyah oge diterangkeun yen anu dimaksad kalimah لَهْوَ الْحَدِيثِ dina surat lukman ayat ka 6 teh nyaeta sanes musik tapi jalmi kafir, jalaran ucapan eta teh kacida pisan bangetna nyaeta : "pikeun nyasarkeun manusa tina jalan Allah bari henteu jeung elmu, sareng ngajantenkeun jalan Allah pikeun guguyonan, ditambih deui ditumibakeun siksaan anu kacida hina-na". [Mangga tingali dina kitab Tafsir Ibnu Athiyyah, juz 11, kaca ka 484]
   Janten surat Lukman ayat ka 6 teh saleresna mah nuduhkeun ka jalmi-jalmi kafir, sarta ayat ieu teh henteu leres upami dijantenkeun dalil pikeun ngaharamkeun musik.

2. Surat Al-Furqon Ayat ka 72 :

وَالَّذِينَ لا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا
Hartosna : sareng jalmi-jalmi anu teu maparinan saksi palsu sareng dimana aranjeuna paamrok sareng jalmi-jalmi anu ngalakonan kalakuan-kalakuan anu teu aya mangfaatna, aranjeuna ngalangkung bae bari ngaraksa kahurmatan dirina.

Syekh al-Albani anjeuna sasauran ngeuna'an surat Al-Furqon ayat ka 72 : "Sakumaha anu ditafsirkeun ku Muhammad Bin Hanafiyah, Mujahid kalih Ibnul Qoyyim, aranjeuna nana nafsirkeun yen maksad kalimah الزُّورَ dina surat Al-Furqon ayat ka 72 teh nyaeta musik".

* Bantahan Kana Tafsiran Anu Ngaharamkeun Musik :
Saleresna pimaksadeun nana kalimah  الزُّورَ dina eta ayat ka 72 tina surat al-furqon teh henteu nyambung upami dimaksadkeun kana Musik, jalaran parantos diterangkeun ku imam Ibnu Katsir dina kitab Tafsir Ibnu Katsîr juz ka 3,  kaca ka 1346 yen anu di maksad  kalimah الزُّورَ dina surat al-furqon ayat ka 72 teh nyaeta "dintenan lebaranna kaum musyrikin". sedengkeun dina kitab Tafsir Fathul Qodir juz ka 4 halaman ka 89 diterangkeun yen anu dimakssd  الزُّورَ dina ayat diluhur teh nyaeta "Syirik".
Janten surat al-furqon ayat ka 72 ieu teu tiasa dijadikeun dalil kanggo ngaharamkeun musik.

3. Surat An Najm ayat ka 59-61 :

أَفَمِنْ هَذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ وَتَضْحَكُونَ وَلا تَبْكُونَ وَأَنْتُمْ سَامِدُونَ
Hartosna : Naha aranjeun rumaos aneh kana bewara ieu sareng aranjeun nyeungseurikeun sarta henteu nangis sedengkeun aranjeun teh kalah malengos.

Syekh al-Albani anjeuna sasauran ngeuna'an surat An-najm ayat ka 59-61 : "Saenyana ibnu abbas nafsirkeun kecap  سَامِدُونَ dina ayat diluhur teh nyaeta musik".

* Bantahan Kana Tafsiran Anu Ngaharamkeun Musik :
kalimah سَامِدُونَ dimaksadkeun kana "Musik" ieu henteu ditampi ku ulama ahli tafsir, jalaran dina Kamus Mu’jam Al-Maqayis Fi Al-Lugah dijelaskeun saestuna akar kecap سَامِدُونَ teh nyaeta سمد [samada] anu maksadna nuduhkeun kana “mapah anu soson-soson bari henteu luak-lieuk ka katuhu sareng ka kenca”, atanapi sacara majaz [kiasan] bisa dihartoskeun "serius", ku kituna kecap سَامِدُونَ dina ayat diluhur ku ibnu katsir dihartoskeun "jalmi-jalmi anu malengos".
  Janten surat An-najm ayat ka 59-60 ieu henteu tiasa dijantenkeun dalil kanggo ngaharamkeun Musik.
--------------------------------
Sareng aya oge jalmi anu ngaharamkeun musik teh nganggo alesan dalil tina hadis, sareng saparantosna ku ana ditingali memang leres aya hadis anu ngaharamkeun musik. Tapi saparantosna ditaliti deui sacara rinci ariseug teh hadis-hadis anu nerangkeun haramna musik teh memang shohih ari ditingali tina segi sanad mah, tapi upami ditingali tina matanna[eusina] eta hadis teh teu jelas ngaharamkeun musik, aya oge hadis anu nerangkeun haramna musik teh sanadna dhoif, tapi matanna[eusina] jelas pisan ngaharamkeun musik.

A. Hadis Anu Shohih Sanadna Tapi Matan[Eusina] Teu Jelas Ngaharamkeun Musik
1. Dina hadis riwayat imam ahmad, diterangkeun kieu :

حَدَّثَنَا زَكَرِيَّا أَخْبَرَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ الْكَرِيمِ عَنْ قَيْسِ بْنِ حَبْتَرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ عَلَيْكُمْ الْخَمْرَ وَالْمَيْسِرَ وَالْكُوبَةَ وَقَالَ كُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ
Hartosna : Parantos nerangkeun ka abdi sadaya Zakariyya, parantos ngabewarakeun ka abdi sadaya 'Ubaidullah, [anjeuna nampi] ti 'Abdil Karim, [anjeuna nampi] ti Qois bin Habtar, [anjeuna nampi] ti Ibnu Abbas anjeuna sasauran, parantos ngadawuh Rosulullah : Saestuna alloh ngaharamkeun pikeun aranjeun khomr, judi kalih al-kubah, sareng anjeuna ngadawuh : satiap anu ngamabokeun eta haram.
[Mangga tingali dina kitab musnad ahmad juz ka 6, kaca ka 26, hadisna nomor ka 2476]

Hadis diluhur teh upami ditingali tina segi sanad mah shohih, jalaran kitu aya jalmi anu ngaharamkeun musik teh nganggo dalil ku hadis ieu, sabab aranjeuna ngahartoskeun الْكُوبَةَ [Al-kubah] teh nyaeta "Alat Musik / Tabuh" tapi saleresna kecap الْكُوبَةَ [Al-Kubah] dina eta hadis teh hartosna sanes "alat musik/tabuh" tapi hartosna الْكُوبَةَ [Al-kubah] dina eta hadis numutkeun ulama tafsir mah nyaeta "Tukang Ulin Dadu", janten hadis diluhur saleresna sanes nerangkeun haramna musik tapi hadis diluhur nerangkeun haramna khomr, judi, tukang ulin dadu, jeung sakabeh anu ngamabokeun.

2. Dina hadis riwayat imam bukhori, diterangkeun kieu

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سَعِيدٍ , حَدَّثَنَا مَعْنُ بْنُ عِيسَى , عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ صَالِحٍ , عَنْ حَاتِمِ بْنِ حُرَيْثٍ , عَنْ مَالِكِ بْنِ أَبِي مَرْيَمَ , عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ غَنْمٍ الْأَشْعَرِيِّ , عَنْ أَبِي مَالِكٍ الْأَشْعَرِيِّ  قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ لَيَشْرَبَنَّ أُنَاسٌ مِنْ أُمَّتِي الْخَمْرَ يُسَمُّونَهَا بِغَيْرِ اسْمِهَا تَغْدُو عَلَيْهِمِ الْقِيَانُ وَ تَرُوحُ عَلَيْهِمِ الْمَعَازِفُ

Hartosna : Parantos nerangkeun ka abdi sadaya Abdullah bin Sa'id, parantos nerangkeun ka abdi sadaya Ma'nan bin Isa, [anjeuna nampi] ti Muawiyyah bin Sholih, [anjeuna nampi] ti Hatim bin Huroits, [anjeuna nampi] ti Malik bin Abi Maryam, [anjeuna nampi] ti Abdirrahman bin Ghonam Al-asy'ari, [anjeuna nampi] ti abi malik as-syi'ari anjeuna sasauran, parantos ngadawuh Rosulullah :  sagolongan ti umat kaula baris nginum khomr jeung maranehna nganamian khomr sanes ku nami khomr, maranehna disumpingan ku para tukang nyanyi awewe kalih tukang nga-ulinkeun musik jeung parabot alatna
[Mangga tingali dina kitab fathul bari' juz ka 10, kaca ka 55 asa namah].

Upama ku urang ditingali hadis riwayat imam bukhori diluhur, imam bukhori henteu saalit oge nyebatkeun haramna musik, tapi saumpamana hadis ieu aya hubungan nana jeung musik maka hadis ieu bisa janten pituduh kana haramna musik lamun musikna dibarengan ku hal-hal anu berbau maksiat sarta nash hadis kasebat parantos ngajelaskeun bentuk alat musik jeung nyanyian nu dicaram ku syara. Lamun anjeuna ngalanggar katangtuan syara' [nga-ulinkeun musik kalih nyanyi kucara sapertos diluhur], maka haram hukumna jalaran dibarengan ku hal-hal nu haram. dina hal ieu urang dilarang ngadangukeun atanapi aya ditempat-tempat pertunjukan sapertos kitu. misalna : musik didiskotik, Jsb. Tapi saumpamana ngaulinkeun musik teu make hal-hal anu berbau maksiat eta hukumna jadi mubah / teu sawios-wios

3. Dina hadis riwayat imam abu dawud, diterangkeun kieu :

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا حَمَّادٌ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ، عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ عَبْدَةَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو،  أَنَّ نَبِيَّ اللَّهِ  نَهَى عَنْ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَالْكُوبَةِ وَالْغُبَيْرَاءِ  كُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ

Hartosna : Parantos nerangkeun ka abdi sadaya Musa bin Ismail, parantos nerangkeun ka abdi sadaya Hammad, [anjeuna nampi] ti Muhammad bin Ishaq, [anjeuna nampi] ti Yazid bin Abi Habib, [anjeuna nampi] ti Al-Walid bin Abdah, [anjeuna nampi] ti Abdillah bin Amr, saenyana nabi ngalarang nginum khomr, judi, al-kubah, jeung alGhubaira, jeung satiap anu ngamabokeun eta haram.
[Mangga tingali dina kitab sunan abi dawud, hadisna nomor ka 3685].

Hadis ieu ditingali tina segi sanadna kungsi komentar ku imam bukhori dina kitab nailul author, imam bukhori nerangkeun : dina sanad hadis ieu aya rowi anu ngarana walid bin abdah, abu hatim nyarita ngeunaan walid : walid bin abdah teh majhul[teu dikenal], al-mundziri nyarita walid bin abdah teh ngandung illah[kacacadan], sedengkeun matan hadis ieu ngajelaskeun haramna الْغُبَيْرَاء ceuk jalma jalma anu ngaharamkeun musik mah  الْغُبَيْرَاءِ teh hartina "alat musik petik" tapi saleresna الْغُبَيْرَاء teh hartosna sanes "alat musik petik" tapi الْغُبَيْرَاء hartos anu saleresna nyaeta "inuman khomr tina jagong jeung gandum" janten hadis ieu saleresna sanes ngaharamkeun musik, tapi hadis ieu nerangkeun haramna nginum khomr, judi, al-kubah, jeung al-Ghubaira [inuman khomr tina jagong jeung gandum]

B. Hadis Anu Dhoif Sanadna Tapi Matanna[Eusina] Jelas Ngaharamkeun Musik

1. Dina hadis riwayat imam abu dawud, anu katampi ti sahabat ibnu mas'ud, Rosululloh ngadawuh kieu :

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ حَدَّثَنَا سَلاَّمُ بْنُ مِسْكِينٍ، عَنْ شَيْخٍ، شَهِدَ أَبَا وَائِلٍ فِي وَلِيمَةٍ فَجَعَلُوا يَلْعَبُونَ يَتَلَعَّبُونَ يُغَنُّونَ فَحَلَّ أَبُو وَائِلٍ حَبْوَتَهُ وَقَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ الْغِنَاءُ يُنْبِتُ النِّفَاقَ فِي الْقَلْبِ
Hartosna : Parantos nerangkeun ka abdi sadaya Muslim bin Ibrahim anjeuna sasauran : parantos nerangkeun ka abdi sadaya Sallam bin Miskin, [anjeuna nampi] ti syeikh {teu disebutkeun namina}, anjeuna kantos ningali abi wa'il dina walimahan, teras jalmi-jalmi teh nyanyi lagu, maka abi wa'il anjeuna cengkat tina pancalikan nana bari sasauran kieu : simkuring ngadangu abdullah sasauran, anjeuna nguping rosulullah ngadawuh "Lagu/Musik teh nyababkeun kamunafekan"

Hadis diluhur diriwayatkeun ku imam abu dawud dina kitab Sunan Abu Daud juz ka 4, kaca ka 282, Hadisna No. 4927,  Imam Abu Daud nampi ieu hadis ti Muslim bin Ibrahim, ti Sallam bin Miskin ngaliwatan aki-aki anu teu disebat kakasihna. si aki-aki kantos pendak sareng Abu Wail anu nguping hadis ti ibnu mas'ud, ibnu mas'ud ti rosululloh.
Tah jalaran dina sanad ieu hadis teh aya aki-aki anu teu dikenal maka hadis ieu kagolongkeun hadis anu majhul[dhoif/lemah], maka hadis ieu teu tiasa dijantenkeun hujjah/dalil keur ngaharamkeun musik sabab hadis ieu kagolongkeun hadis anu Dhoif.

2. Dina hadis riwayat imam Ghailan al-Bazzaz, anu katampi ti sahabat ali, Rosululloh ngadawuh kieu :

بُعِثْتُ بِكَسْرِ الْمَزَامِيرِ
Hartosna : kaula diutus pikeun ngancurkeun suling. [Mangga tingali dina ‘Ala’uddin al-Burhanfuri, Kanzul Ummal, juz 15, kaca 226, hadis na nomor 40689]
كَسْبُ الْمُغَنِّي وَ الْمُغَنِّيَةِ حَرَامٌ
Hartosna : Buruh tina hasil nyanyi rek lalaki rek awewe eta haram

Dua hadis diluhur teh kagolongkeun hadis anu dhoif,  jalaran dina sanadna aya rowi anu kakasihna Abbad bin Ya’qub sareng Ja’far bin Muhammad bin ‘Abbad al-Makhzumi,
* Pandangan ulama ka rowi anu kakasihna Abbad bin Ya'qub :
imam az-zahabi nyarita yen Abbad bin Ya’qub teh eta urang syi’ah ghulat, tuluy imam ibnu hibban nyarita yen Abbad bin Ya’qub teh kagolongkeun kana golongan Rafidhah[syi'ah]. tah lantaran dina sanad hadis ieu aya rowi anu jadi urang syi'ah maka hadis ieu teu bisa dipake dalil pikeun ngaharamkeun musik sabab hadis ieu kagolongkeun hadis anu dhoif. [mangga tingali dina kitab Mizanul I’tidal, juz ka 2, kaca ka 379, rowina nomor ka 4149].
* Pandangan ulama ka riwu anu kakasihna Ja’far bin Muhammad bin ‘Abbad al-Makhzumi :
imam nasa'i sasauran "Ja’far bin Muhammad bin ‘Abbad al-Makhzumi rowi anu lemah", ibnu uyainah sasauran "Ja’far bin Muhammad bin ‘Abbad al-Makhzumi sanes ahli hadis". [Mangga tingali dina kitab Mizanul I’tidal, juz ka I, kaca ka 414, rowina nomor ka 1518]

3. Dina hadis riwayat imam turmudzi, anu katampi ti sahabat imron bin hushoin, Rosululloh ngadawuh kieu :

فِي هذِهِ الأُمَّةِ خَسْفٌ وَ مَسْخٌ وَ قَذْفٌ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الْمُسْلِمِينَ: يَا رَسُولَ اللهِ وَ مَتَى ذلِكَ؟ قَالَ: إِذَا ظَهَرَتِ الْقِيَانُ وَ الْمَعَازِفُ وَ شُرِبَتِ الْخُمُورُ

Hartosna : "dina umat kaula ieu payu ku taneuh longsor, perpindahan rupa, jeung kariweuhan" , salasahiji sahabat[urang muslim] nanya: iraha anu kitu datangna he rosululloh? . Rosululloh ngadawuh : dimana datang biduanita, alat-alat musik jeung inuman arak ditengah kaum muslimin

Hadis ieu kagolongkeun hadis anu mursal[Dhoif] anu umumna ditolak ku sabagean ahli hadis, maka hadis ieu teu bisa dipake dalil pikeun ngaharamkeun musik, sabab hadis ieu kagolongkeun hadis anu dhoif karana mursal

Kasimpulan nana :
1. Dalil-dalil qur'an anu dipake ngaharamkeun musik eta henteu jelas
2. Dalil hadis anu dipake ngaharamkeun musik eta dhoif
anapon aya hadis shohih sanadna tapi eusina teu jelas kana pengharaman musik
3. Musik bisa jadi haram lamun ngaulinkeun musikna make hal-hal anu berbau maksiat
4. Hukum musik dina islam eta Mubah / teu sawios wios